Speelgoed en spellen effectiever gebruiken in de opvoeding van je kinderen

Spelen is een activiteit waarvoor kinderen (en ook volwassenen) intrinsiek gemotiveerd zijn: ze doen het uit zichzelf omdat ze het leuk vinden. De activiteit zelf, het samen spelen met anderen, de spannende wendingen in een spel of het vooruitzicht om te winnen maken spelen belonend. Het spelen van spelletjes heeft behalve het plezier dat we er aan beleven ook veel waarde in het opgroeien en in het opvoeden van kinderen. Door met een aantal dingen rekening te houden kun je als ouder het spelen voor je kind makkelijker en/of leuker maken, meer inzicht krijgen in je kind of je kind een stapje vooruit helpen in zijn of haar ontwikkeling.

  • Speel regelmatig actief mee met je kinderen.

Je haalt zoveel meer uit een spel (of speelgoed) wanneer je regelmatig actief met je kinderen meespeelt. Gebruik een spel of speelgoed of een tablet niet alleen als een middel om je kind bezig te houden zodat jij als ouders je eigen ding kan doen! Kinderen vinden het heel fijn als een of beide ouders meespelen. Het versterkt de positieve band met je kind en biedt heel veel mogelijkheden om je kind met van alles vooruit te helpen, zoals hieronder te lezen valt.

  • Maak het spelen zo leuk mogelijk

Bevorder dat je kind graag (mee)speelt door het spelen zo leuk mogelijk te maken. Zorg voor iets lekkers te eten en te drinken. Help je kind met het opstarten en leren van een nieuw spel. Lees eerst in je eentje de spelregels door, zodat je bij het begin het spel snel en goed kunt uitleggen. Speel geen spellen die te moeilijk zijn voor je kind: dat frustreert en demotiveert alleen maar. Hou in het begin de regels simpel. Houd rekening met leeftijds/niveauverschillen tussen de kinderen. Begin niet aan een spel als je kind moe of druk is. Laat je kind in het begin vaak (ongemerkt) winnen en geef hem/haar complimentjes voor hoe goed hij/zij wel niet is.

  • Zit mijn kind goed in zijn/haar vel?

Aan de manier waarop je kind speelt kun je zien of hij of zij goed in zijn vel zit. Wanneer je je kinderen allerlei speelgoed of spellen aanbiedt dan zal hij/zij uitkiezen wat hij/zij het leukst vindt en er lekker mee aan de slag gaan. Als een kind leuk speelgoed aangeboden krijgt en er niets mee doet, dan kan dat een aanwijzing zijn dat er iets niet in orde is. Mogelijk zit je kind niet goed in zijn/haar vel. Daar kunnen allerlei kleine redenen voor zijn (aankomende griep of verkoudheid, tandjes die doorkomen bij een baby of dreumes, van streek door iets anders), maar als een kind vaak of nooit speelt, dan kan er een meer serieuze reden zijn voor het niet willen spelen (autisme, trauma,…). Hoe je kind speelt kan dus iets zeggen over hoe hij/zij zich voelt en of er misschien iets mis is. In het laatste geval kan het nuttig zijn om dit te bespreken met de consultatiebureau-arts, de huisarts of een kinderpsycholoog of orthopedagoog. De (positieve) interacties tijdens het spel bevorderen dat er gepraat wordt. Het helpt dus ook om op een laagdrempelige manier met je kind aan de praat te komen over iets wat hem/haar mogelijk dwars zit.

  • Wat kan mijn kind al wel of nog niet?

Aan de manier van spelen kun je ook zien wat je kind al wel of nog niet kan. Kan je kind met creatieve oplossingen komen? Kan hij/zij goed omgaan met regels of op zijn/haar beurt wachten? Kan hij/zij omgaan met verliezen? Een spel kan een behoorlijke uitdaging vormen voor een kind. Als je tijdens spel ziet dat je kind met bepaalde zaken moeite heeft, dan is dat misschien ook zo in het echte leven. Kortom: het gedrag van je kind tijdens een spel kan je als ouder ideeën geven voor zaken waar je met je kind aan zou kunnen werken. Vervolgens kun je het spel zelf weer gebruiken om je kind een bepaalde vaardigheid aan te leren. Zie je dat je kind moeite heeft om op zijn beurt te wachten? Gebruik dan het spel om je kind daarmee om te leren gaan.

  • Communicatie en de band in het gezin.

Samen met speelgoed spelen of en spel spelen is goed voor de band tussen de leden van het gezin.  Voorwaarde is wel dat iedereen plezier beleeft aan het samen spelen. Door samen plezier te beleven tijdens een leuke activiteit krijgt ieder een meer positief gevoel en beeld van de anderen. Door regelmatig samen een spel te spelen hou je de gevoelens tussen iedereen meer positief. Daarmee kun je als ouder voorkomen dat negatieve gevoelens de overhand kunnen krijgen in het gezin. Trek er een vaste middag of avond voor uit, met wat lekkers te eten en te drinken erbij en zorg dat iedereen aan zijn/haar trekken komt. Hou bijvoorbeeld rekening met de jongsten die meedoen met het spel. Voorkom dat ze gefrustreerd en boos worden omdat ze door hun leeftijd moeilijker mee kunnen komen in een spel. Bijvoorbeeld door voor hun soepele regels te hanteren, of hun te helpen, of mee te laten doen in een team. Tussen pubers en hun ouders kunnen regelmatig terugkerende discussies de sfeer behoorlijk verpesten. Samen met elkaar een spel spelen kan dan zorgen dat er ook positieve emoties gedeeld worden. En als jij als ouder beter bent in een spel dan je kind(eren)? Laat ze ongemerkt vaak winnen. Speel door tot je denkt dat je gaat winnen en maak dan een aantal domme fouten of speel die winnende kaart niet. Dan wint je kind en kan hij/zij blij zijn en jij dubbel blij, want jij hebt stiekem dubbel gewonnen (het spelletje, maar ook je kind blij gemaakt). Het fijne van een speelmoment is ook dat er gecommuniceerd kan worden. Vooral pubers zijn vaak niet zo spraakzaam tegen hun ouders. Tijdens een spel komt vanzelf van alles naar boven; vaak dingen die in de drukte van alledag niet verteld worden. Je kunt op een niet gerichte (achteloze) manier het gesprek aangaan met je kinderen, ingebed in een positieve situatie. Zorg steeds voor een positieve afsluiting.

  • Omgaan met tegenvallers/emotieregulatie.

Veel kinderen (zeker jonge kinderen) hebben veel moeite om om te gaan met tegenvallers. Ze kunnen dan heel boos en/of verdrietig worden. Kinderen moeten leren omgaan met tegenvallers en de emoties en het gedrag die daardoor worden opgeroepen. Dat kan heel wat jaren kosten en sommige kinderen hebben er heel veel meer moeite mee dan andere kinderen. Het spelen van een spel (met regels en kans op winnen of verliezen) biedt voor ouders een situatie waarmee ze op een redelijk gecontroleerde en positieve manier hun kinderen kunnen leren omgaan met tegenvallers. Begin met het vaak laten winnen van je kind (zonder dat hij/zij dat merkt). Dat zorgt ervoor dat je kind zich competent voelt en bevordert dat hij/zij het spel graag zal spelen. Laat vervolgens je kind af en toe verliezen. Vóór die tijd heb je je kind al vaker laten weten dat hij/zij ook wel eens kan verliezen, ook al is hij/zij nog zo goed. En ook besproken wat je kind kan doen als hij/zij verliest. Daarmee weet je kind wat het wenselijke gedrag is. Doordat jij zelf als ouder in het begin steeds/vaak verliest kun je voor je kind een rolmodel zijn in het omgaan met verliezen: je zegt dat je het jammer vind dat je verloren hebt, maar je wordt niet boos. Je feliciteert je kind met zijn/haar overwinning en zegt dat je denkt dat jij de volgende keer vast wel zal winnen, etc… En als je kind dan verliest: toon empathie, laat zien dat je begrijpt dat hij/zij teleurgesteld is, maar dat hij/zij bijna altijd wint en dat het fijn is als ook een ander een een keer wint, geef hem/haar een knuffel, etc. Geef je kind complimenten als hij/zij goed om gaat met verlies: “Knap dat je niet boos wordt; supersportief!”. Verwacht niet dat het gelijk of altijd werkt: gedrag veranderen is een zaak van lange adem en vallen en opstaan.  Hoe vroeger je met emotieregulatie aan de slag gaat, hoe beter. Je kunt er veel problemen op school en in de buitenwereld (en thuis) mee voorkomen.

  • Welzijn en zelfvertrouwen.

Sommige kinderen voelen zich nergens goed in, wat niet best is voor hun zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde. Spelletjes kunnen heel goed bijdragen aan het welzijn en het gevoel van eigenwaarde van je kind. Laat hem/haar ervaren dat hij/zij goed is in dit (en andere) spelletjes! Leg een nieuw spel goed uit en maak het in het begin zo makkelijk en leuk mogelijk voor je kind. Laat hem/haar vaak winnen en geef je kind complimenten voor zijn/haar slimme aanpak. Het zal de stemming van je kind verbeteren en door  vaak succes te ervaren met zijn/haar favoriete spel kun je het gevoel van eigenwaarde en welzijn van je kind versterken.

  • Sociale vaardigheden en gedrag.

Spelletjes hebben regels waar we ons allemaal aan moeten houden. Door spelletjes leren kinderen omgaan met regels en het besef dat je eerlijk moet spelen (en moet zijn). Als ouder kun je spellen gebruiken om je kind te helpen om met regels om te leren gaan: Wachten op je beurt. Hoe vraag  je om mee te mogen doen? Hoe ga je beleefd en respectvol met elkaar om? Hoe los je samen een meningsverschil of conflict op? Hoe kun je samenwerken? Hoe blijf je rustig als het spannend wordt of tegenvalt? Je kunt als ouder het goede voorbeeld geven als je zelf meespeelt, je kunt met je kind bespreken hoe hij/zij een situatie moet aanpakken of oplossen. Gewenst gedrag kun je bevorderen door je kind complimentjes te geven. Dus als je/een kind uit zichzelf iets goed doet, benoem het en geef een compliment. Goed voor zijn/haar zelfbeeld en leerzaam voor de andere kinderen.

  • Nieuwe vaardigheden leren.

Gebruik het spelen om je kind ongemerkt allerlei vaardigheden aan te leren:

  • Denk aan Memory of puzzels voor het het herkennen, vergelijken en onthouden van plaatjes (visuele informatieverwerking en geheugen).
  • Spelletjes met dobbelstenen of waarbij je je pion of poppetje een aantal plaatsen vooruit of achteruit moet zetten (getalherkenning en getalbegrip).
  • Spelletjes waarbij je strategie moet gebruiken (overzicht, planning, impulsbeheersing, vooruit denken).
  • Spelletjes die om creatieve oplossingen vragen (creativiteit,probleemoplossend vermogen).
  • Spelletjes die kennis toetsen en aanleren.
  • Spelletjes die de woordenschat bevorderen.

Laat je kind weten hoe goed hij/zij is en je kind zal het spelletje graag weer spelen.

 

 

Share